Tijd 6
€30.00 – €40.00
Proust en Bergson
- Docent(en): Jan Bor, Alexander Roose
- Jaar: themajaar
- Datum: 11 februari 2023
Beschrijving
voormiddag – ‘Une heure n’est pas un heure’ (Proust) – Alexander Roose
Iemand schrijft het verhaal van zijn leven op en wordt schrijver. Dat is het verhaal van de Prousts Recherche. Soms haalt de verteller bewust herinneringen op, soms dringen herinneringen zich aan hem op. Altijd worstelt hij met de Tijd, met verschillende tijdsbelevingen. De ‘ik’-figuur die het verhaal vertelt, is ook niet de ‘ik’-figuur die het beleeft: (leef)tijd – en ook kennis over wat de toekomst zal brengen en herinneringen – scheidt hen. Twee tijdslijnen lopen dan ook door elkaar: de tijd van het verhaal en de tijd van de vertelling.
Kalenders en exacte data helpen niet. Kalenders, observeert Proust, zijn nooit héél belangrijk: kinderen tellen vaak in dagen, volwassen beleven seizoenen, stervenden naderen hun einde zoals de nacht volgt op de dag. De ene dag is de andere niet: tijdens een dag van rouw sleept men zich voort, een dag van genot en extase flitst voorbij. Op een rouwdag leven we ook vaak in verschillende tijdszones: in het verleden waar we om rouwen, in het heden van de traan, en we projecteren ons ook vaak in de toekomst. Op zoek naar de verloren tijd is vaak een ontrafelen onze omgang met tijd.
namiddag – Bergson over de tijd als vernieuwing – Jan Bor
‘Le temps est innovation ou rien du tout’, schrijft Bergson ergens in zijn hoofdwerk, L’Evolution creatrice. Dat vat de kern van zijn tijdsbegrip goed samen. Tijd zoals we hem ervaren karakteriseert Bergson als ononderbroken voortgang en vernieuwing. Dat lijkt een tegenspraak, maar is het niet, zo wordt in de lezing uitgelegd.
Deze geleefde tijd beperkt zich volgens Bergson niet tot het innerlijk, maar is ook werkzaam in het fysische en het biologische domein. Hij wijdde zelfs en heel boek aan Einsteins relativiteitstheorie. Al beoordeelde hij deze op een bepaald punt fout en veegde Einstein tijdens een beroemde discussie in 1922 de vloer met hem aan, Bergson had op een ander punt wel degelijk gelijk. Later zal Nobelprijswinnaar Prigogine hem in verdediging nemen. Daarvoor al kreeg hij alle credits in het denken van Deleuze. Terecht: Bergson behoort tot de toppen van het westerse wijsgerige hooggebergte.
Alexander Roose doceert Franse literatuur en cultuurgeschiedenis aan de Universiteit Gent.
Hij is de auteur van
‘La Curiosité de Montaigne‘ (Honoré Champion, 2015) en
‘De Vrolijke Wijsheid. Zoeken, denken en leven met Michel de Montaigne’ (Polis, 2016).
Co Authors :
promoveerde op een studie over de Franse filosoof Bergson.
Hij was tien jaar voorzitter van de programmaraad van de Stichting Filosofie Oost-West, het zusje van de School voor Comparatieve Filosofie.
Recente boeken:
Op de grens van het denken (2005),Een (nieuwe) geschiedenis van de filosofie (2010,), De moed tot het onmogelijke. Kierkegaard en zen (samen met Ton Lathouwers en Luce Ramakers; 2010), Wat is wijsheid? (2012), De verbeelding van het denken (geheel herziene en uitgebreide druk; 2014); Mondriaan filosoof (2015), OnZen. Over moderne spiritualiteit (2016).
