Orde en chaos 4
Rituelen
- Docent(en): Herman De Dijn, Alexander Verstaen
- Jaar: themajaar
- Datum: 16 december 2023
Beschrijving
VM: Rituelen: waarom we niet zonder kunnen – Herman De Dijn (KU Leuven)
In deze lezing vertrekken we van centrale voorbeelden van rituelen – overgangsrituelen bij geboorte, volwassen worden, huwen, overlijden – en ontdekken we dat ze voorkomen in alle tijden en culturen, maar telkens op een eigen wijze. Ze zijn dus tegelijk een universeel en particulier fenomeen.
We bepalen wat rituelen zijn en wat de voornaamste kenmerken zijn. We onderzoeken de specifieke kracht van rituelen en waarom rituelen ‘des mensen’ zijn, ook in een geseculariseerde wereld. We kijken naar wat er gebeurt met rituelen bij fundamentele veranderingen in de cultuur (bijvoorbeeld ontstaan Moderne Tijd of Postmoderne Tijd).
Tot slot zullen we ingaan op problemen en opwerpingen zoals bijvoorbeeld:
*kunnen rituelen destructief, verwerpelijk zijn?
*waarom is herhaling zo belangrijk? leidt dit niet tot saaiheid en verveling? *rituelen zijn collectief, zijn er dan geen individuele rituelen? kunnen individuen niet aan de oorsprong liggen van (eigen, particuliere) rituelen?
Verdere lectuur:
+ Herman De Dijn, Rituelen. Waarom we niet zonder kunnen. Antwerpen, Polis, 2021, 3e druk.
+ Mircea Eliade, Aspects du mythe. Paris, Gallimard, 1963.
———–
NM: Orde in de chaos of eerder chaos in de orde? – Alexander Verstaen
Een zoektocht naar de kracht van rituelen
Het hebben van rituelen lijkt een essentiële behoefte te zijn van de mens. Rituelen komen al vele duizenden jaren wereldwijd voor in verschillende vormen. Maar is er nog wel plaats voor rituelen in onze geseculariseerde maatschappij? En zo ja, wat zijn de verschillen met rituelen die verankerd zijn binnen een religieuze traditie? Wat maakt de kracht uit van een ritueel? Wat doet het met het welzijn van een mens als de rituele dimensie van het leven op de achtergrond geraakt? Ligt hier geen belangrijke sleutel voor de veelheid aan psychische problemen die alomtegenwoordig zijn?
Tijdens deze lezing staan we stil bij bovenstaande vragen. Rode draad doorheen ons betoog is de stelling dat rituelen er niet alleen zijn om orde aan te brengen in het (chaotische) leven, het omgekeerde is evenzeer waar: Krachtige rituelen zorgen (ook) voor een vorm van chaos in het leven. Als we dit aspect uit het oog verliezen, dreigt een vorm van domesticatie van rituelen waarbij de kracht wordt opgeofferd aan controleerbaarheid en voorspelbaarheid.
Prof. Herman De Dijn is emeritus gewoon hoogleraar aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte van de KU Leuven. Hij publiceerde vooral over Spinoza en Hume en over de relatie tussen moderniteit en post- of laatmoderniteit.
Recente essays: Vloeibare waarden. Politiek, zorg en onderwijs in de laatmoderne tijd, Pelckmans / Klement, 2014; Drie vormen van weten. Over ethiek, wetenschap en moraalfilosofie, Polis, 2017.
www.hermandedijn.be
Co Authors :
Alexander Verstaen is doctor in de psychologie, psychotherapeut en muzikant. Hij is sinds 2006 actief in de palliatieve zorg en is oprichter en bezieler van het centrum Groeien in Leven en Sterven. In 2017 publiceerde hij zijn boek “Spiritualiteit in palliatieve zorg en de lessen van mijn stervende vader”. In 2019 ondernam hij met zijn gezin een wereldreis waar hij in contact kwam met rituelen van diverse inheemse volkeren.
