Orde en Chaos 1
Inleidende dag ‘Orde en chaos’
- Docent(en): Els Janssens, Guy Vanheeswijck
- Jaar: themajaar
- Datum: 23 september 2023
Beschrijving
VM: van iets tot niets: ordeningsperspectieven in de comparatieve filosofie
We starten dit themajaar met na te gaan wat we onder orde en chaos kunnen verstaan en hoe deze in verschillende filosofische culturen anders gewaardeerd worden. Filosofieën die op de natuur focussen, zoals het taoïsme, zien dat het tao de energie ordent tot de 10.000 dingen. Deze natuurlijke ordening wordt door de mens voortdurend verstoord door er zijn eigen ordening aan op te leggen. De oude Grieken noemden dit hybris en toonden in hun tragedies welke gevolgen dit had. Onze huidige technologie creëert meer dan ooit tevoren een nieuwe orde die alsmaar losser komt te staan van de natuur en van de mens. Hoe gaan we hiermee om? Hoe brengen we daarnaast orde in de overvloed aan dingen, prikkels, emoties, gewaarwordingen… die voortdurend aanwezig is? Onze ratio is een uitstekend hulpmiddel hierbij, maar verliezen we bij een uitsluitende focus hierop niet het onvatbare dat eigen is aan het leven? Hiervoor gaan we te rade bij mystici die net deze onpeilbare diepte van het bestaan centraal stellen.
We gebruiken het model van Ulrich Libbrecht om orde te scheppen in de veelheid aan interpretaties en gaan hierdoor na of hij slaagde in wat hij in zijn laatste geschriften schreef: ‘Ik vind dat het uitgerekend de taak van een filosoof is om orde te scheppen in de chaos van het leven.’
NM: van objectief tot subjectief: ordeningsperspectieven in de westerse filosofie
In het Westen zag men oorspronkelijk orde in objectieve, natuurlijke termen. De natuurlijke orde was (door God) gegeven en de mens had die te respecteren. Vanaf de moderne tijd zien we orde als gecreëerd door de mens, met andere woorden, orde krijgt een subjectieve betekenis. Vandaag ervaren we dat noch een louter objectieve orde, noch een louter subjectieve orde toereikend zijn. Denk maar aan de problemen rond klimaat en milieu, maar ook rond zingeving en betekenis. We hebben behoefte aan een vorm van wat de Duitse socioloog Hartmut Rosa ‘resonantie’ noemt om een orde te ontdekken die ons houvast geeft en waarin we ons kunnen herkennen.
Els Janssens specialiseert zich in de comparatieve filosofie van Ulrich Libbrecht en is bestuurslid van de School voor Comparatieve Filosofie Antwerpen.
Ze studeerde literatuurwetenschap en niet-westerse wijsbegeerte en is master of arts. Ze is als docente tekstanalyse verbonden aan de opleiding drama van het Lemmens instituut (LUCA School of Arts).
Samen met Ulrich Libbrecht en Heinz Kimmerle publiceerde ze ‘Filosofie zonder grenzen’, Garant, 2016.
Recent verscheen Mijmeringen in de schaduw. Laatste geschriften van Ulrich Librecht waarvan ze de redactie verzorgde samen met Kim De Baere. (Synthese 2022)
Co Authors :
Guy Vanheeswijck is doctor in de wijsbegeerte en licentiaat Germaanse filologie. Hij is nu emeritus hoogleraar aan de UA en aan de KU Leuven en ex-voorzitter van het Centrum Pieter Gillis, waar onze school mee samenwerkt.
Daarnaast is hij ook ondervoorzitter van deze school, redacteur van Streven en columnist bij Tertio.
Recentste publicaties (in boekvorm):
Voorbij het onbehagen. Ressentiment en christendom. Davidsfonds, Leuven, 2002, 184 blz.
Tolerantie en actief pluralisme. De afgewezen erfenis van Erasmus, Morus en Gillis, Klement/Pelckmans, 2008
De draad van Penelope, Polis, 2016
Religie onder kritiek. De plaats van religie in de seculiere samenleving. Pol Cortois en Guy Vanheeswijck. Acco, 2018
Onbeminde gelovigen. Waarom we religieus blijven. Polis ,2019
Tegendraadse beschouwingen. Op zoek naar houvast in een verandering van tijdperk. Pelckmans, 2022.
Bij het emeritaat van Guy Vanheeswijck verscheen een liber amicorum onder de titel Filosofie als roeping (Pelckmans, 2022) onder de redactie van Marlies De Munck, Herbert De Vriese, Jasper Van de vijver en Geert Van Eekert.
