Muren 1

Beschrijving

VM: Over muren in Oost en West (Walter Van Herck en Bart Dessein)

Walter Van Herck  

Dit deel van de lezing vormt een algemene inleiding tot het thema ‘Muren’ met bijzondere aandacht voor de westerse wijsbegeerte en cultuurgeschiedenis. Muren zijn er om wie binnen zit te beschermen (safe rooms, huizen, kluizen, kloosters, burchten, grensmuren) of binnen te houden (de gevangenis, de kazerne) en om het gevaar buiten te houden (het weer, de indringer, de vijand, de migrant). Dankzij muren wordt een ander soort leven mogelijk – een privé leven, eventueel eenzaam in een miljoenenstad. Binnenmuren zorgen voor een functionele opsplitsing van ruimten. Aan de voormuur, de gevel, valt soms af te lezen wat er zich binnen afspeelt, maar niet altijd. Volgens Pascal komt alle menselijke ellende voort uit het menselijke onvermogen om gewoon rustig in een kamer te blijven zitten. We plegen dus voortdurend zelf ‘huisvredebreuk’ en worden naar buiten gelokt door een blik door het vensterraam. Deuren en poorten zijn dan ook essentieel. We onderzoeken het hele conceptuele veld en reflecteren over concrete muren (de muur van Hadrianus, de Berlijnse muur) en verhalen (o.a. Sartres De Muur).

Bart Dessein

In 1917 schreef Franz Kafka zijn kortverhaal ‘De Chinese muur’ waarin hij zich probeert te verplaatsen in de geest van een anonieme Chinees ‘uit het zuidoostelijk deel van China’ die zich ‘bijna uitsluitend [heeft] beziggehouden met de vergelijkende geschiedenis der volken’ en zich afvraagt wat het nut van het bouwen van de muur is – de noordelijke steppevolkeren tegen wie de muur bedoeld is, vormen voor hem immers geen directe bedreiging. Door het nut van de muur in vraag te stellen gaat dit verhaal inhoudelijk in op het relatieve belang van muren binnen culturen, en het feit dat Franz Kafka dit verhaal schreef aan het begin van de 20^ste eeuw toont tegelijkertijd ook de Europese fascinatie met muren in andere culturen aan. In dit deel van de lezing wordt een algemene inleiding gegeven tot het thema ‘Muren’ met bijzondere aandacht voor de sociale, politieke en filosofisch-religieuze rol van muren in Aziatische culturen (ommuurde steden, huizen, tempels, overheidsgebouwen, …). Er wordt tevens ingegaan op hoe muren voor intercultureel onbegrip hebben gezorgd, maar ook op het belang van dialoog en het slopen van deze interculturele muren.

NM: Muur van Hadrianus: de meest beroemde ruïne van Engeland (Herman Simissen)

In 1978 bracht de Engelse voetbalclub West Bromwich Albion, als eerste Britse sportvereniging, een bezoek aan communistisch China voor het spelen van vier vriendschappelijke wedstrijden. Tussendoor werden spelers en begeleiding getrakteerd op toeristische uitjes, waaronder vanzelfsprekend een bezoek aan de Chinese Muur. Gevraagd naar zijn indrukken, antwoordde middenvelder John Trewick: “once you’ve seen one wall, you’ve seen them all”. (Achteraf verklaarde Trewick overigens, dat zijn antwoord voortkwam uit balorigheid, omdat meegereisde journalisten steeds dezelfde vragen stelden.) Hoe komisch de legendarisch geworden opmerking van Trewick ook is, zij is uiteraard onjuist. De muren die centraal staan in deze reeks lezingen hebben alle hun eigen karakter, en roepen specifieke vragen op.
Zo ook de Muur van Hadrianus, in het noorden van Engeland, met afstand de meest beroemde ruïne van Engeland. In de lezing over deze Muur worden enkele van deze vragen besproken. Hoe ziet de Muur van Hadrianus er tegenwoordig uit? Hoe zag de Muur van Hadrianus er vroeger uit? Waarom besloot keizer Hadrianus tot de bouw van een Muur? Weten we zeker dat Hadrianus de opdracht tot de bouw gaf? Waarvoor diende de Muur eigenlijk? Hoe lang heeft de Muur gefunctioneerd? Wat gebeurde er na de Romeinse tijd met de Muur?

Walter Van Herck

Walter Van Herck doceert levensbeschouwing en filosofie van de religie aan de Universiteit Antwerpen en het laatste vak ook als gastprofessor aan de Universiteit Gent. Hij vertaalde met collega’s godsdienstfilosofisch werk van Hume en Kant in het Nederlands.
Onder zijn redactie verschenen verschillende bundels over filosofie van de religie.
Hij is editor in chief van ‘International Journal of Philosophy and Theology’ (published by Routledge).

Co Authors :

Bart Dessein

Bart Dessein (PhD Universiteit Gent 1994) is professor in het Departement Chinese Taal en Cultuur van de Universiteit Gent. Hij is er voorzitter van de onderzoeksgroep ‘East Asian Culture in Perspective: Identity, Historical Consciousness, Modernity’. Daarnaast is hij ook Honorary Professor aan Liaoning University, Volksrepubliek China en Gastprofessor aan Shanghai University, Volksrepubliek China. Hij is voormalig directeur van de Klasse voor Humane Wetenschappen van de Koninklijke Academie voor Overzeese Wetenschappen en voormalig vice-voorzitter van de ‘European Association for Chinese Philosophy’. Momenteel is hij bestuurslid van het Belgisch Hoger Instituut voor Chinese Studiën, Brussel. Sinds 2016 is hij voorzitter van de ‘European Association for Chinese Studies’.

Bart Dessein heeft voornamelijk gepubliceerd over de vroege boeddhistische filosofie en de invloed van de klassieke Chinese filosofie op actueel China.

Recente publicaties:

– Bart Dessein (2020). “The Heritage of Taixu: Philosophy, Taiwan, and Beyond.” Asian Studies 8.3, pp.251-277.
– Bart Dessein (2019). “Guo Moruo on Marx and Confucius.” Asian Studies. Special Issue:

From Hegel to Mao and Beyond – The Long March of Sinicizing Marxism’, VII/1, pp.129-151.
– Bart Dessein (2019). “Identiteit tussen Moraal en Wet.” Filosofie 29/6, pp.36-41.
– Bart Dessein (2019), “Buddhists, Hellenists, Muslims, and the Origin of Science.” In Encountering Buddhism and Islam in Premodern Central and South Asia. Edited by Ingo Strauch and Blain Auer. (Welten Süd- und Zentralasiens – Worlds of South and Inner Asia – Mondes de l’Asie du Sud et de l’Asie Centrale. Volume 9). Berlin/Boston: De Gruyter, pp.177-202.
– Bart Dessein (2017). “On ‘Dark Learning,’ Uncertain Times, and how Immanuel Kant Revived Confucianism.” Global Intellectual History 1(3), pp.275-291.

Herman Simissen

Herman Simissen (*1959) studeerde geschiedenis aan de KU Nijmegen. Nadien doceerde hij geschiedfilosofie aan dezelfde universiteit. Sinds 1991 is hij verbonden aan de afdeling cultuurwetenschappen van de Nederlandse Open Universiteit, waar hij zowel onderwijs verzorgt op het gebied van de geschiedenis als van de filosofie. In maart 2018 promoveerde hij op zijn onderzoek naar de geschiedopvatting van de Duitse filosoof Theodor Lessing (1872-1933). Hij is naast zijn werk sinds 1998 als redacteur verbonden aan Streven, waarvan hij sinds 2003 hoofdredacteur is. Daarin publiceert hij geregeld over uiteenlopende onderwerpen op het gebied van geschiedenis, filosofie, literatuur en klassieke muziek.