Gegeven of maakbaar? – seminarie 4
€40.00
Familie voorbij gegeven of gemaakt.
Een voorbeeld van het belang van mysterie in de ethiek
- Docent(en): Petruschka Schaafsma
- Jaar: seminarie
- Datum: 8 maart 2025
Description
Familie: een fenomeen dat mensen van nu bij uitstek confronteert met gegevenheid. Familie staat voor relaties waarin men zich aantreft, en niet zozeer kiest of maakt. Toch is familie de afgelopen eeuw steeds veelvormiger geworden, en zijn partnerrelaties minder duurzaam. Wat zegt dit over hoe we leven met gegevenheid?
We beginnen de verkenning van wat gegevenheid kan betekenen met een beschouwing van twee schilderijen van de Heilige Familie van Rembrandt.
Na deze eerste evocatie analyseren we actuele voorbeelden van de sterk gepolariseerde academische debatten over de gesuggereerde gegevenheid van familie. In de ethiek vinden we voorbeelden van pleitbezorgers van gegevenheid. Zij zetten de zogenaamde natuurlijkheid van familieverbanden in tegen het gevaar van fragmentatie. In de culturele antropologie ontdekken we sterke tegenstanders van het denken in termen van gegevenheid. Zij benadrukken hoe alle familieverwantschap een culturele constructie is. Beide posities leiden tot eenzijdigheden en impasses.
We proberen hieraan voorbij te komen door, in lijn met het ‘sterke beeld’ van Rembrandt, de gegevenheid van familie als mysterie te zien – een term ontleend aan de Franse filosoof Gabriel Marcel. Een benadering van de werkelijkheid als ‘mysterie’ onderscheidt Marcel van een benadering in termen van ‘probleem’, die niet volstaat om familie te doordenken.
Petruschka Schaafsma is hoogleraar theologische ethiek aan de Protestantse TheologischeUniversiteit (Utrecht, Nederland).
De afgelopen jaren deed ze onderzoek naar de betekenis van familie, met speciale aandacht voor de aspecten gegevenheid en afhankelijkheid (Family and Christian Ethics, Cambridge University Press 2023).
Vertrekkend vanuit een benadering van het gezin als ‘mysterie’ (Gabriel Marcel) legt ze interdisciplinaire verbanden met filosofie, cultureleantropologie, zorgethiek en maatschappelijk werk. Ook is ze projectleider van het MoralCompass Project(The Transcendent Character of the Good, Routledge 2022) en voorzitter van de leerstoelgroep dogmatiek-ethiek